ARSENIO MIGUEL JACINTO: Panagtutunos, Panangipateg ken Taginayonen ti Makikappia iti Sabali

[Nabulod ti ladawan a naaramat. Maysa a buya ti grupo
dagiti Filipino sakada iti kaunasan]

MAIKATLO nga anak ti Dios-ti-aluad da Victorino ken Teresa Miguel Jacinto. Napan ni Arsenio idiay Hawaii a kas maysa a sakada idi tawen 1946 tapno makidaksanggasat ken mangsapul ti naraniag a masakbayan nga agpaay iti pamiliana.


Asino ni Arsenio?
Nayanak idi Disiembre 14, 1921, ken dimmakkel iti Siudad ti Laoag. Inesponsoran ti ulitegna Perfecto Baraoidan ti ipapanna idiay Hawaii a kas maysa a contract laborer.

Agtawen laeng iti beinte singko idi panawanna ti bukod nga ili. Kadua ni Arsenio ti kabsatna, ni Alejandro Jacinto, ti kasinsinna Jose Alipio ken Alfredo Saribay. Naglugan dagitoy a lallaki iti barko nga S.S. Maunawili.

Nagrubbuat da Arsenio iti pantalan ti Salumague, Cabugao, Ilocos Sur, idi Agosto 30, 1946. Simmanglad ti barko a naglugananda iti Kahului Harbor, Maui, sangapulo ket innem nga aldaw kalpasanna a nagluasda. Nailuganda a naipan iti Pioneer Mill Co. Ltd., Lahaina, apaman a nadanon ti destinoda.

Naibalay da Arsenio ken dadduma pay a sakada iti Waine'e Village, maysa a plantation camp nga adda met laeng iti asideg ti kiskisan. Nagindeg dagitoy iti kampo nga addaan ti walo a kuarto, maysa a kusina ken pagdigosan. Agarup sangapulo ket innem amin a tao ti agyan iti dayta a balay. Naited kadakuada ti bukod a paglutoan tunggal dua a katao.

Kalpasan ti tallo nga aldaw, nangrugi a nagtrabaho ni Arsenio iti kataltalonan a kas grass cutter [aglammua iti ruot]. Natrabaho iti unos ti makatawen. Nagsueldo iti 40 sentimo iti kada oras, wenno $2.30 iti tunggal aldaw. 

Kalpasan ti maysa a tawen, nagbirok iti sabali a trabaho. Nagbalin nga irrigator, wenno isu ti agpasayak kadagiti mula ken trabahona daytoy agingga a nagretiro idi 1983 a nagsueldo iti $10.00 iti kada oras.


Biag iti Waine'e Village ken ti trabaho
Iti Waine'e Village, kaay-ayo dagiti Filipino sakada ti agay-ayam iti basketball, volleyball ken uray pay ti agpallot [chicken fight]. Paggaayat pay dagiti lallaki ti agsala iti social dances--a maawagan iti manzo, no sadino nga agbayad ti makisala a lalaki tapno maisalana ti babai. Maaramat wenno mausar ti maur-or a kuarta a pagbayad nga agserbi kadagiti sabsabali pay a pasken, wenno pangsuporta kadagiti agtutubo a babbai nga agkandidata a reyna iti communal celebrations a kas koma ti Rizal Day.

Bayat ti panagtrabahona iti Pioneer Mill, nagbalin a miembro ni Arsenio iti International Longshore Warehouse Union [ILWU]. Nagbalin nga instrumento ti ILWU a nagdur-asan ti kondision ti trabaho dagiti miembrona a kas iti pannakaingato ti sueldo, health benefits ken dadduma pay a kalintegan dagiti mangmangged.

Saan a malipatan ni Arsenio a nakipaset pay iti dua a welga nga inangay ti unyon.

Kalpasan a nagretiro iti Pioneer Mill, nagtrabaho ni Arsenio a kas 
part-time custodian ti Lahainaluna High School, Lahaina Intermediate ken Sacred Heart High School.

Idi tawen 1963, nagawid ni Arsenio idiay Filipinas tapno agbakasion. Naam-ammona ti ubing ken napintas a balasang ni Victorina Lazaro, tubo ti Siudad ti Laoag. Nagam-ammoda iti balasang babaen ti surat. 

Nairana unay nga agpagayam idi ti ama ni Victorina, ni Estanislao Lazaro iti kabsat ni Arsenio, ni Filemon Jacinto. Gapu ti daytoy, nagbalin a rangtay dagiti dua nga agpagayam a nagipaw-it iti ladawan ni Victorina ken ni Arsenio. Nagutigot da Estanislao ken Filemon a mangipatulod met ni Arsenio iti surat ken ni Victorina. Nagballigi ken nagbunga dagiti impatulod ni Arsenio a surat ken ni Victorina.

Idi nagsubli manen ni Arsenio idiay Filipinas iti tawen 1965, bulan ti Disiembre, nagam-ammon da Arsenio ken Victorina iti personal--iti Manila. Nagkallaysa ngarud dagiti dua iti Embahada ti Estados Unidos iti Manila iti isu met la a bulan. Kalpasanna, naangay ti sabali pay a panagkallaysa iti simbaan ti Laoag idi Enero 5, 1966. Nagdennada laeng iti maysa a bulan sakbay a nagsubli ni Arsenio iti Hawaii idi Pebrero 1966. Di nagbayag, simmaruno metten ni Victorina a nagpa-Hawaii idi Oktubre 15, 1966


Bunga ti ayan-ayat
Naparaburan da Arsenio ken Victorina iti uppat nga intelihente nga annak:

Ni Arthur, inauna. Nagadal ken nagturpos iti Sacred Heart High School ken Lahainaluna School. Kalpasanna, simrek iti armada ti Estados Unidos manipud 1986-1990. Naidestino idiay West Germany iti tallo ken kagudua a tawen. 

Maysa a vehicle mechanic. Nagtrabaho iti Westin Maui a kas irrigation housekeeper. Nayasawa ken ni Dawn. Maysa ti anakda, ni Malino, ngem addaan tallo nga annak iti immuna nga asawana-- da Cassie-Ann, Arthur ken Bryce. Dua met ti siumanna, da Makana ken Kalani.

Ni Edith Jacinto ti maikadua. Nagturpos iti Sacred Heart High School, Lahainaluna ken Chaminade University. Naawatna ti kina-Bachelor of Business Adminstration Degree in Accounting. Nagtrabaho a kas Administrative Manager ti Bubba Gump Shrimp Company.

Maikatlo ni Jane Arruda. Nagturpos met iti Sacred Heart High School, Lahainaluna ken Unibersidad ti Hawaii. Naawatna ti kina-Bachelor of Arts Degree in Fashion Merchandising. Maysa nga Consierge Specialist Supervisor iti Westin Maui Resort. 

Napili a third runner-up iti Miss Maui Filipina Pageant a nakisalipanna idi 1995. Kaay-ayona ti agsala iti hula idiay Old Lahaina Luau. Magustonna pay ti agbiahe iti sabali a lugar. Nayasawa ken ni Keli'i Arruda. Dua ti annakda, da Mason ken Leimamo.

Ni Lorraine Young ti buridek. Nagatendar iti Sacred Heart High School, Lahainaluna [Class Salutaturian- 1996]. Naawatna ti kina-Bachelor of Arts Degree in English [Creative Writing]. Isu ti Desktop Publishing Specialist ti Lahaina Galleries, Inc. Maysa pay a Pre-School Teacher idiay Florida sakbay a nagsubli iti Hawaii. Napadayawan pay a kas maysa a tsampion iti Maui District Spelling Bee idi 1988. Nayasawa ken ni Troy Young. Maysa ti anakda, ni Justice.

Ti balakad ni Arsenio kadagiti nataengan: "Panagtutunos ti sangkaamaan. Panangipateg iti tunggal maysa nga awan innimonan."

Kunana met kadagiti agtutubo: "Mapan agbasa tapno agsakdu iti napintas nga edukasion. Agpartuat nga awan riribuk, taginayonen ti makikappia iti sabali."

Kaay-ayo ni Arsenio ti agbiahe iti sabali a lugar. Napadasannan ti nagpasiar idiay Las Vegas, Washington D.C, Atlantic City ken San Francisco. Paggaayatna ti agbuya iti wrestling, agmula kadagiti nateng ken ag-baby sit kadagiti appokona. Aglaba pay iti bukodna a pagan-anay. Agdalus ken aglammua iti arubayan ti balay.

Nagbalin a rangtay ni Arsenio iti dua pay a kabsat ken kabagianna iti ipapanda idiay Hawaii.



ARSENIO MIGUEL JACINTO: 
Panagtutunos, Panangipateg ken Taginayon ti Makikappia iti Sabali
Rudy Ram. Rumbaoa
Dagiti Koleksion a Daniw, Sarita, Kanta ken Dadduma Pay
wwwammuenpaydaytoysakada.blogspot.com
[cr/rrr] o4.2oo8