Quirino Obrero Paet: Manipud iti Taleb agingga iti Maui

Idi nagkallaysa da Quirino ken Lucia, Abril 20, 1941 iti Christ the King
Church iti Paing Bantay, Ilocos Sur

QUIRINO OBRERO PAET:

Manipud Taleb agingga iti Maui

Ni Rudy Ram. Rumbaoa

Dagiti Koleksion a Daniw, Sarita, Kanta ken Dadduma Pay

www.ammuenpaydaytoysakada.blogspot.com

NAYANAK ni Quirino Obrero Paet, maysa a 1946 Sakada, idi Setiembre 18, 1917 iti Taleb, Bantay, Ilocos Sur. Maysa daytoy kadagiti rinibribu a lallaki nga inawis ti Hawaiian Sugar Planters Association a mapan agtrabaho iti kapinyaan ken kaunasan ti Hawaii.

Kas met la ti rason dagiti immuna a lallaki a napan iti Hawaii, kayat ni Quirino nga itag-ay ti kinarigat ti panagbiag. Arapaapna a mabaddekan ti aw-awaganda iti "isla ti paraiso," ken tapno sapulenna metten sadiay ti naraniag a masakbayan ti ing-ingungotenna a pamilia.

Saan ngarud a nagpamayang ni Quirino, nagpirma a dagus iti katulagan tapno mairaman a mangged iti Hawaii. Kadua ni Quirino ti kabsatna, ni Pedro. Nagluas dagitoy a lallaki manipud iti pantalan ti Salomague iti Cabugao, Ilocos Sur a naglugan iti barko a managan iti S.S. Maunawili idi Enero 14, 1946. Nabati ti kaingungotna, ni Lucia ken dua nga annakda, da James ken Teresita Marinas.

Ket kas paset ti sakadas' contract, naikkanda iti "free round trip ticket" nga agsubli iti Filipinas no kayatda nga usaren iti ania man nga oras ken tiempo.

Apaman a nakasangpet dagitoy a lallaki iti Hawaii, nagsardeng ti naglugananda a barko iti isla ti Oahu sakbay a nagturong iti pantalan ti Kahului, Maui.

Nagkabbalayda Quirino ken Pedro iti Spanish B Camp iti Puunene a kadua pay dagiti sumagmamano a lallaki a kinaguyog ken nadanonanda iti kampo kas koma kada: Johnny Fontanilla, Claro Ramos, Ciano Fontanilla ken sabsabali pay.

Iti panagindeg da Quirino ken Pedro iti nasao a kampo, maymaysa a banyo ken kasilyas ti pagsisinublatanda nga usaren.

Idi Mayo 20, 1946, nagluas da Lucia, James, Teresita ken Precila a nagturong iti Hawaii. Napanda nakipagnaed kada Quirino ken Pedro iti nasao a kampo.

Iti departamento ti crystallization of molasses ti kiskisan ti asukar ti nagbalin a trabaho ni Quirino. Trabahona daytoy iti agarup duapulo ket dua a tawen. Kalpasanna, immakar iti panggedan ni Quirino, nagtrabaho daytoy iti Pacific Construction Company. Di nagbayag, napan iti Kaanapali Golf Course. Timmulong a nagmula bayat ti pannakapatakder ti Kaanapali Beach Resort Hotel.

Kadagita a tiempo, adda idi bukod a "yard maintenance" ni Quirino kas part-time job-na. Ken kamaudiananna, nagtrabaho pay iti Maui Sunset kas grounds keeper ket nagretiro iti trabaho gapu iti problema ti salun-at.

Iti uneg ti kampo, maramrambakan idi ti Rizal Day. Naragsak ti pannakarambak iti daytoy nga okasion segun ken ni Quirino. Saan la a dayta, mapili pay idi ti Rizal Day Queen babaen iti pannakaaramid ti social dancing. Ti nasao a social box ket kaarngi met laeng iti pasala a social dance iti Filipinas a no sadino, agtitinnawar ken kinangatuan ti bid. Ti mapagasatan a kangatuan ti bid, isu ti maikkan iti gundaway a makayawid iti nasao a social box ken umuna a mangisala kadagiti queen contestants. Ti kangatuan a maur-or a kuarta manipud kadagiti makisalip a babbai, isu ti mabalangatan a reyna ti Rizal Day Queen. Saan la a dayta, maikkan pay iti porsiento dagiti kontestant manipud iti maur-or a kuarta.

No dadduma, agbayag iti sumagmamano nga aldaw ti Rizal Day. Karaman iti parambak ti athletic competition relays, nagduduma nga ay-ayam, open market ken uray pay "biangan" wenno ti makuna a pallot.

Maysa pay ti Puunene Theater a nalatak a recreational center kadagiti sakada idi a tiempo a mangipabuya iti Filipino a pelikula kas iti "Darna" ken ti nalatak a komediante, "Dolphy," ken dadduma pay a pelikula.

Adu idi dagiti Filipino ti mapan agbuya iti nasao pagsinean. Kaabay ti nasao a pagsinean ti Teri's Snack Shop a kukua da Teresita ken Cris Sevilla. Sabali lang ti Oda's 10 cents bread ken Hamada saimin a nalatak a panganan kadagidi a tiempo. Adda pay grocery home delivery ni George Guererro, maysa met laeng a sakada.

Da Quirino ken Lucia Paet

Ti pamilia Paet ti nagtaraken kadagiti dingnguen [kumporme dita], ken isuda met laeng ti mangparti. No dadduma, pauragada ti partienda kadagiti karrubada. Saan la a dayta, nagmula pay dagitoy nga agasawa iti nagduduma ti klasena a nateng [ta idi a tiempo, maipalubos pay laeng ti agmula iti talon wenno daga a saanmo a tagikua].

Naparaburan da Quirino ken Lucia Paet iti sangapulo ket tallo nga ambisio, community-oriented nga annak:

Umuna, ti hanai daughter ni Teresita, nayasawa ken ni Clemente Fontanilla. Dua ti annakda ken tallo ti appokoda. Nagtrabaho ni Teresita iti Hawaii Planters Association.

Ni James ti maikadua ken nayasawa ken ni Kathleen. Tallo ti annakda ken lima ti appokoda.

Maikatlo ni Pricila ken nayasawa ken James Peros. Dua nga annak, dua nga appoko.

Ni Gloria ti maikapat ken nayasawa ken ni Ongolea Filo.

Maikalima ni Sally Paet.

Maikanem ni Lucille a nayasawa ken ni Larry Smith. Maysa ti anakda.

Ni Shirley Ponciano ti maikapito. Dua ti annakna.

Maikawalo ni Victoria, nayasawa ken Wayne Fukumoto. Dua met ti annakda.

Ni Rene Akina ti maikasiam, nayasawa ken ni Thomas Akina. Tallo ti annakda ken uppat ti appokoda. 

Maikasangapulo ni Teresita a nayasawa ken ni Gary Piquet. Maysa ti anakda.

Maikasangapulo ket maysa ni William Quirino Paet, Jr.

Ni Amelia ti maikasangapulo ket dua. Nayasawa ken ni Steven Lee. Dua ti annakda.

Ti inaudi ken maikasangapulo ket tallo isu ni Joseph Andrew Paet.

Mamati ken pabor da Quirino ken Lucia iti katolika nga edukasion para kadagiti annak. Nagbasa dagiti annakda iti Christ The King School ken St. Anthony High School. 

Ket tapno adda nayon dagiti annakda iti gastosenda iti eskuela, agdalus kalpasan ti klase [dagiti annak] iti classrooms, iti cafeteria, iti banyo kdpy.

Kas tradision kadagiti Filipino, imbaon da Quirino ken Lucia dagiti annakda iti kolehio. Kalpasanna ti panagturposda, agsapul iti trabaho tapno matulonganda dagiti nagannakda nga aggastos para kadagiti kakabsatda a dadduma. Iti kasta, amin nga annak makaturpos iti kolehio.

Adda pay sabali a tradision dagiti ag-Paet. No iti tiempo ti Paskua, agtitipon amin a pamilia iti maymaysa a lugar. No adda man agindeg iti kaparanget nga isla wenno iti Mainland, mapan iti naisangrat a pagtaengan a pagkikitaan ken pagdadnonan. Sangsangkamaysa ti pamilia a mangrambak ti Paskua.

Idi napan ni Monsignor Osmundo Calip iti Maui, pinalagipanna dagiti Filipinos nangruna kada Quirino ken Lucia a nagatendar iti misa a dida lipatan dagiti nabati a kameng ti pamiliada iti Filipinas. Idi 1950, binukel ni Monsignor Calip ti Filipino Catholic Club.

Linagip ni Gloria Filo ti naragsak a panagkaduada ken ni Quirino. "Kanayonak idi nga itugot no adda sports event nga atendaranna, agbuya iti pasala ken uray pay agbuya iti pallot. No saan, tulongak nga agparti iti manok, baboy ken kalding."

Iti biang da Pricila ken Rene kunada: "Managsangaili da Tang ken Nang. Adu a tao ti umay iti balay. Pasangbayenmi ida. Pakanemmi ida. Maysa pay a kayat dagiti nagannakmi ket ti panagdaldalus saan la nga iti aglawlaw no di pay iti bukod a bagi. Kayatdakam' idi a kanayon a mapan makimisa ken impakitada kadakami iti kinaimbag. Managdisiplina ni Nanang ngem agpadada a mangayat a dumakkelkami a natudio."

Linagip pay ni Pricila a duada ken ni Sally ti nangkuyog ken ni Quirino a nagpa-Filipinas idi 1986 tapno agbakasion kalpasan ti naunday a panawen a nagindeg iti Hawaii. Naaramatna met laeng ti libre a round trip ticket-na kas paset ti nailanad iti kontrata idi naawis a mapan agtrabaho iti Hawaii idi 1946.

Pimmusay ni Quirino idi Agosto 9, 1992.