ANTONIO BERNARDO: Ket Nagsubli iti Hawaii..

[Nabulod ti ladawan a naaramat]

ANTONIO BERNARDO, walopulo ket pito ti tawenna. Maysa a sakada a nagsubli idiay Hawaii idi 1946. Nasingpet ken pagwadan nga ama.

Nayanak ni Antonio idi Mayo 8, 1918, idiay Santa Maria, Iloccos Sur.

Kadua ni Antonio ni Lucena, ti inana, a nagpa-Hawaii idi 1926. Ngem agpada a nagsubli da Antonio ken Lucena iti Filipinas idi 1933. Nagsubli dagiti agina idiay Pangasinan tapno sadiayda nga agyan.



Ti panagsubli ni Antonio idiay Hawaii
Idi tawen 1946 kalpasan iti Maikadua a Gubat ti Sangalubongan, nagsubli ni Antonio idiay Santa Maria tapno bisitaenna dagiti kabagianna.

Nairana a daydi a panawen ti panag-rekruta dagiti pannakabagi ti Hawaiian Sugar Plantation Associations [HSPA] iti Ilocos Region kadagiti lallaki a mangayat a mapan agtrabaho iti plantasion ti kaunasan ken kapinyaan idiay Hawaii. Ta awan ti makuna a nasayaat a panggedan wenno pagserkan a trabaho iti Filipinas kalpasan ti gubat. Gapu ti kaawan a pagtrabahuan iti Filipinas kadagidi a tiempo, inawat ni Antonio ti awis manipud iti HSPA ket nagpirma ti kontrata tapno mairaman daytoy iti trabaho nga agur-uray idiay Hawaii.

Nagrubbuat ti S.S. Maunawili a nagluganan a barko ni Antonio ken sabsabali pay a lallaki iti pantalan ti Cabugao, Ilocos Sur a nagpa-Hawaii. 

Ket bayat ti panaglayag ti barko iti nalawa a taaw, intangsit ni Antonio a natalinaay ti biaheda. Ngem kinapudnona, damdamo idi ni Antonio ti aglugan iti barko. Saan a napadasan ni Antonio ti nagsakit bayat ti biahe.

Ket apaman a nakadanon ti barko a naglugan ni Antonio iti sakup ti Hawaii, dimmagas ti barko nga immuna iti Big Island. Nagidissaag kadagiti sumagmamano a lallaki a naidestino nga agtrabaho iti Big Island. Kalpasanna, naglayonda iti Maui a pagtrabahuan ni Antonio.


Trabaho ken ayat
Ti Maui ti pinal a destinasion ni Antonio. Intarus ti kompania ida iti kampo Pulehu a sadiay metten ti nakaibalayan da Antonio ken sabsabali pay a lallaki a kassangpet. Dagus a nagtrabaho ni Antonio, iti Maui Agriculture idiay Paia. Idi nagbayag, nakikappon ti Maui Agriculture iti Hawaiian Commercial & Sugar [HC & S].

Idi mabayag, nayakar ti grupo ni Anonio iti kampo Kehoa.

Iti panagbayag ni Antonio iti baro a kampo a nakaibalayanda, naam-ammona ti maysa a balasang nga agnagan iti Jeannette Esther Dagdag. 

Iti damo a pannakasirig ni Antonio ken ni Jeannette, saanna a mailadawan ti ragsak a mariknana. Ket pudno, nagayat ti baro iti balasang.

Adu a pannubok ti nagpasaranna ken ni Jeannette. Ngem saan a nagsarday ti baro. Dina sinayang tunggal kaadda ti gundawayna a makisarita ken ni Jeannette. Ket di nagbayag, inawat ni Jeannette ti ayat ni Antonio.

Nagkallyasa da Antonio ken Jeannette idi Oktubre 16, 1959.

Local born ni Jeannette. Nayanak daytoy iti Lahaina, iti Maui met laeng ngem dimmakkel idiay Santa Maria, Ilocos Sur. Nagsubli ni Jeannette iti Hawaii idi mangrugin nga ag-balasang.

Idi tawen 1960, gimmatang da Antonio ken Jeanette ti kabukbukodanda a pagtaengan iti Kahului, nga agingga ita, idiayda pay laeng nga agyan.

Nadumaduma ti sinerkan a trabaho ni Antonio iti HC & S. Nagtrabaho pay a kas weedicides, naglammua [cutting grass] ken isu ti napusgan a mangkita ti drip irrigation system a mausar a pagpasayak iti kaunasan. Nagtrabaho pay ni Antonio iti Paia Mill, iti fire room-- lugar a pagpataudan ti alibungubong a para iti nasao a kiskisan.


Iti komunidad ken ti pamilia
Aktibo a miembro da Antonio ken Jeannette iti organisasion a kas ti Kahului Filipino Community Association [KFCA], Saranay Maui [SM], United Sons and Daughters of Ilocos Region [USDIR] ken Santa Marians of Maui [SMM].

Kaay-ayo ken pagugusto unay dagitoy agkaingungot ti agmulmula kadagiti nagdumaduma a klase ti nateng kas ti tarong, mani, kardis [lima beans pigeon peas], papaya, kdpy. iti uneg ti inaladan ti pagtaenganda.

Naparaburan da Antonio ken Jeannette iti dua nga annak, a bin-ig a babbai.

Ni Milagros, inaunaan. Nagturpos idiay Unibersidad ti Hawaii [UH]- Manoa nga addaan iti degree a Business Administration with Emphasis in Accountaing. Nagtrabaho iti eskuela a pagbasaan ti anakna idiay New Mexico. Nayasawa ken ni Mark McMillan. Ni Jeremy ti anakda.

Maikadua ni Dr. Bernadette. Nagadal ni Bernadette idiay Georgetown University iti Washington D.C., Medical School at the Washington University iti St. Louis, Missouri.

Ti Barnes-Jewish Hospital idiay St. Louis ti ibilangna a maikadua a pagtaengan ni Bernadette. Nagtartrabaho daytoy kas Obstetrician/Gynecologist iti Western Suburb of Chicago, Illinois. Nayasawa ken ni Benjamin Bresneck. Maysa ti anakda- ni Tyler Matthew.

Magusgustoan pay da Antonio ken Jeanette ti agpasiar. Dagiti lugar a nakadanonandan: San Juan, Puerto Rico; Sto. Domingo, Sta. Lucia, Antigua. St. Marten ken St. Thomas. Kanayon met a pasiaren dagiti agkaingunot dagiti annak ken appokoda diay Mainland.

Nabatad daytoy balakad ni Antonio kadagiti agtutubo: "Mapan iti eskuela. Agadal a nalaing ta daytoy ti tulbek ti naranraniag a masakbayan. No nakaadalka, al-alisto ti agsapul iti trabaho ken nangangato ti sueldo. Ileppas ti narugian.

Kadagiti kapatadanna kuna ni Antonio: "Agragsak ken agrag-o. Imutektekan ken riknaen ti pudno a kaipapanan ti biag agingga a kabaelan. Ken, agbaniaga!"*



ANTONIO BERNARDO: Ket Nagsubli iti Hawaii
Rudy Ram. Rumbaoa
Dagiti Koleksion a Daniw, Sarita, Kanta ken Dadduma Pay
wwwammuenpaydaytoysakada.blogspot.com