Na-love at first sight ni Lino ken ni Percy

Na-love at first sight ni Lino ken ni Percy ni Rudy Ram. Rumbaoa ["Adda met ketdi idi sabali a gusto ni Lino nga asawaen, ngem iti pannakakitana ken Percy, saanen a nagpangadua ni Lino ta masiertona a ni Percy ti para kenkuana- ti kayat ti pusona. Ket no bilang a di kayat ti balasang, agsubli laengen iti Hawaii kas batsilyer...] MAYSA ni Lino Padre a nagpirma iti kontrata nga inyawis dagiti rekruter ti Hawaiian Sugar Plantation Association [HSPA] tapno mapan mangged iti kaunasan ken kapinyaan ti Hawaii idi 1946. Para ken ni Lino, maysa daytoy a gundaway a dina kayat a palabsen. Karigat ti biag iti Filipinas kadagiti a panawen. Saan ketdi nga inlibak ni Lino a kayatna met a makita ti pagdidinnamagan iti intero a lubong nga Isla ti Paraiso- ken kasta met nga agurnong ti doliar para iti naranraniag a masakbayan ti pamiliana. Asino ni Lino? Tubo ti Paing, Bantay, Ilocos Sur ni Lino Padre. Nayanak idi Setiembre 23, 1916. Kas met iti rason dagiti immun-una a sakada, rigat ti biag ti makagapu no apay a nagdesision a nagpirma iti kontrata tapno mairaman daytoy a mapan makitegged iti Hawaii. Iti kaunasan ken kapinyaan. Saan laeng a dayta, kayatna a mailung-aw iti rigat ti kasasaad ti pamilia a pinanawanna. Kayatna a maikkan ida iti naranraniag a masakbayan. Iti Barko nga S.S. Maunawili... Naglugan ni Lino ken dagiti sabsabali pay a lallaki iti barko a maawagan iti S.S. Maunawili manipud iti pantalan ti Salomague, Ilocos Sur. Kadua ni Lino dagiti dadduma pay a sakada kas kada Pepito Ragasa, Pedro Cortez, Silvestre Bagga, George Pacubas, Jorge Felipe, Sesinado Sagayaga, ken adu pay a dinan mainaganan. Dagiti dadduma, pimmusaydan. Kalpasan ti nasurok a makabulan a biahe iti taaw, nakadanon ti barko a nagluganan dagitoy a sakada iti Hawaii. Ket apaman a nakadanonda iti Maui a destinoda, innala ida dagiti pannakabagi ti HSPA sada naipan iti maysa a kampo. Umuna a Tedted ti Ling-et Idi nakaplastar ti grupo ni LIno iti kampo, dagus a naibaon dagitoy a napan nagtrabaho iti Hawaiian Commercial and Sugar [HC & S] Company. Agbakkog ken agiduron kadagiti nailugan nga unas ti trabaho ni Lino. Napadasanna pay nagmaneho iti trak a mangiduron kadagiti naani a mapuoran nga unas sakbay a mailugan dagitoy nga unas a mayallatiw iti kiskisan. Ket daytoy ti trabahona. Wen, trabaho nga inan-anusan ni Lino agingga a nagretiro idi 1978 iti edana a 62. Ti Panagawid ni Lino idiay Filipinas... Idi tawen 1962, agtawen ni Lino iti 46. Nagdesision a nagawid ken nagbakasion iti Filipinas- ken tapno agbirok iti kataktakunaynayna. Para ken ni Lino, narigat ti agmaymaysa iti biag, nangruna ket lumakayen. Nairana ngarud a Semana Santa ti panagawid ni Lino idi nasaripatpatanna ti agtawen laeng iti sangapulo ket siam ken napintas a balasang iti naminsan a pannakimisana iti simbaan ti lugarda. Ti nagan ti balasang a nakatukatayan ti riknana, isu ni Perseveranda "Percy" Peria. Iti dayta a tawen ni Percy, awan pay iti panunotna wenno saanna man a paginteresan ti agasawa, nangruna no addan edadna ken uray pay makunkuna a "Hawayano." Kinapudnona, isagsagana ni Percy ti bagina para iti maysa nga awag: isu dayta ti kina-madre. Adda met ketdi idi sabali a gusto ni Lino nga asawaen, ngem iti pannakakitana ken Percy, saanen a nagpangadua ni Lino ta masiertona a ni Percy ti para kenkuana- ti kayat ti pusona. Ket no bilang a di kayat ti balasang, agsubli laengen iti Hawaii kas batsilyer. Ket gapu ta nayasawa ti kabsat ni Lino iti Anti ni Percy, naikkan ni Lino iti gundaway a nagdaton iti balasang. Gapu iti daytoy, naikkan ti namnama ni Lino a maaremna ni Percy. Ngem inkarigatan ni Percy a liniklikan ni Lino, ngem saan a nauma ni Lino a nagdaton iti balasang. Inulit-ulitna pay nga imbaga ken ni Percy nga ikallaysana daytoy apaman nga aklonenna ti panagayatna. Kadagidi a tiempo, uso ti makuna a "danon."  Mapan dumanon ti partido ti lalaki iti balay ti babai tapno sadiay a mapagsasaritaan ken matinong wenno maurnos ti kasar no addan nagkinnaawatan ti nobio ken nobia. Paset daytoy ti kultura dagiti Ilokano nga agingga ita, maar-aramid pay laeng. Ken dakkel met ti impluensia dagiti nagannak kadagiti annakda a babbai no asino ti kayatda nga iyasawa kadakuada. Ket para kadagiti annak, maysa daytoy a pagrespeto kadagiti nagannak ken masapul a suroten [kadagidi a panawen] ti pagayatanda nga awan ti adu saludsod.   Ket natungpal ngarud ti pagayatan ni Lino. Nakikallaysa ni Percy ken ni Lino idi Marso 29, 1962. Kalpasanna, nagsubli ni Lino iti Hawaii. Baro a Lubong, Baro a Biag... Nagpa-Hawaii ni Percy idi Marso 1966. Nagnaed dagitoy agkaingungot iti McGerrow Camp a masarakan iti sango ti kiskisan ti asukar ti Puunene, Kahului. Beinte singko doliar ti pagbayadda iti binulan a renta ti balay. Ti renta, elektrisidad ken bayad ti danum ket naikkaten iti binulan a sueldoda. Kalpasan ti sumagmamano a bulan a panagnaedda iti dayta a kampo, immakar da Lino ken Percy iti Alabama Camp. Iti daytoy a kampo, mapalubosanna nga agparti kadagiti dingnguen kas iti  baka, baboy ken kalding. Napalubosanda pay nga agtaraken iti baboy, kalding ken manok iti uneg dagiti inaladanda. Paggaayat pay dagiti agindeg iti daytoy a kampo ti agmula kadagiti nagduduma ti klasena a natnateng. Adda met pallot idi iti uneg ti kampo. Arigna a kasla pagpiestaan wenno mini-swap meet ta aglako dagiti babbai iti kankanen, nateng, prutas ken sabsabali pay a matiendaanan. Iti nasao a kampo, adda Filipino ken Japanese Clubshouses. Ditoy ti pakaangayan ti ania man a klase ti pasken kas iti buniag, panagkanaganan ken kasar. Ni Percy... Stay-home mom ni Percy idi mangrugin a sumrek iti pageskuelaan dagiti annakna. Ket idi makapagwaywayasen dagiti annakna a mapan iti eskuela, simrek ni Percy iti trabaho, iti Maui Pine Cannery- iti crush department ti destinona. Nagtrabho pay iti Maui Beach Hotel, Papaya Farm, Kaanapali Beach Hotel ken HC & S. Iti HC & S, agtarimaan kadagiti PVC pipes ken naidestino iti installation maintenance department tapno tarimaanenna ti straps para iti pagpasayak iti kataltalonan. Nagretiro ni Percy iti trabaho idi 1992. Nagbalin nga instrumento da Lino ken Percy iti pannakapetision dagiti kakabsatda a lallaki ken babbai tapno maalada ida iti Hawaii. Dakkel a sakripisio iti biangda nga agasawa gapu ta ipatpategda dagitoy a kakabsatda ken maikkanda met ti gundaway para iti naranraniag a masakbayanda. Paggugusto da Lino ken Percy ti agbiahe, nangruna iti Las Vegas, Nevada. Kanayonda idi a mapan sadiay ket nagbalin daytoy a kaugalianda sakbay a pimmusay ni Lino idi Hulio 17, 1999. Dagiti Bunga... Ni Eddie ti inauna, nayasawa ken ni Caroline. Agtrabaho kas mekaniko ti Hertz Rent-A-Car. Agtrabaho met ni Caroline iti maysa a pagopisinaan. Maikadua ni Rosalie Fernandez, nayasawa ken ni Jeremy. Maysa a nurse ni Rosali iti Kaiser Permanente. Truck driver ni Jeremy ti Mason Company. Inaudi ni Linda Fernandez, nayasawa ken ni Leslie Fernandez. Agtrabaho iti pagopisinaan ti Hale Makua, Wailuku, idinto nga agtrabaho ni Leslie iti Maui County Construction Department. Ti balakad ni Percy kadagiti agtutubo: "Agbalin a natudio ken respetaren ti asino man. No adda mangloko kadakayo, adaywanyo ida. Saan koma a maisungsong iti bisio kas iti panagsigarilio, panaginum, panagsugal ken panagipauneg iti maipawil a droga." Para kadagiti nataengan kunana kadakuada: "Saan nga agsarita wenno i-tsismis ti biag ti sabali a tao. No adda agkuna kenka wenno agestoria iti negatibo a banag kontra iti maysa a tao, saanmo nga awaten dayta, wenno iwaras iti dadduma..." Ita ta awanen ni Lino, kaa-ayo ni Percy ti agkutingkuting iti uneg ti inaladan ti balayda, agmula kadagiti nagduduma a klasena a sabsabong ken natnateng. Magusgustoanna pay nga awiren dagiti appokona. Kakaayatanna ti agluto iti Filipino food no adda panagtitipon ti pamilia.