Ni Joe kas Liborio iti Panagturongna iti Hawaii

NI JOE KAS LIBORIO ITI PANAGTURONGNA ITI HAWAII

ni Rudy Ram. Rumbaoa

"Sakripisio. Wen, insakripisiona a pinanawan ti bukodna a pagilian tapno adda nam-ay a maipaayna iti pamilia..."

NATANANG ken naalumamay a makisarita daytoy 1946 a Sakada, ni Joe Guererro.

Ngem asino ni Joe?
Nayanak ni Joe Guererro idi Marso 6, 1927 iti ili ti Bacarra, Ilocos Norte. Nairaman daytoy a napan iti Hawaii iti maikatlo a bansada dagiti Sakada idi Mayo 1946. Nagrubuat ti grupo ni Joe manipud iti Puerto ti Salomague iti Cabugao, Ilocos Sur ken nagluganda iti barko a S.S. Maunawili.

Sakripisio, dayta ti kangrunaan a rason no apay a napanunot ni Joe ti agturong iti Hawaii nupay iti kaunggan ti pusona, dina kayat a panawan ti daga a nakayanakanna. Ngem para kenkuana, kayatna met nga agnam-ay ti pamilia isu nga inawatna daytoy nga opurtunidad para met laeng iti pagsayaatan ken naraniag a masakbayanda.

Ti Panaglayag iti Taaw ken Gagayyem ni Joe
Saan a ninamnama ni Joe a mapadasanna ti ma-home sick bayat ti panaglayag ti barko a naglugananda iti taaw iti maysa nga aldaw. Kadagidi a tiempo a saan pay a moderno ti pagluganan, immabot iti maysa a bulan ti panagbaniaga sakbay a nakadanon ti barko a naglugananda iti Kahului Harbor, Maui.

Kadua ni Joe dagiti sumagmamano a gagayyemna a Sakada a nagturong iti Hawaii kas kada: Zacarias Paet, Pedro Cortez, Domingo Cabalce, Silvestre Baggao, Pepito Ragsa, George Pacubas, George Buesa, Jorge Felipe, Sonny Parilla, Crisanto Parilla, Quirino Paet, Antonio Paet, Johnny Obrero, Sesinado Sagayaga, Mariano Tabisula ken Eddie Tadeo.

Kasano a nakapan ni Joe iti Hawaii?
Kastoy, binulod ni Joe ti petition paper ti kabsatna, ni Liborio, ta saan nga interesado ni Liborio a mapan iti Hawaii. Ket gapu iti dayta, napan ni Joe iti Hawaii kas Liborio. Ngem idi makadanon a kaduana ti inaunaan a kabsatna, ni Mariano iti Hawaii, ginutigot daydi Dios-ti-aluadna a Nicanor Domingo ni Joe tapno baliwanna ti naganna a "Liborio" iti "Joe." Kalpasan ngarud a naaramid ti singasing ni Nicanor, napan da Joe ken Mariano nakikabbalay ken ni Nemesio, ti ama dagiti agkabsat nga adda idin iti Maui, Hawaii.

Apaman a nakasanglad ti grupo dagitoy a Sakada iti Maui, naipanda iti Puunene Community Center iti Spanish A, para iti pannakainspeksionda. Masarakan ti makuna a Spanish A iti sango ti Holy Family Catholic Church ti Puunene. Nagnaed da Mariano ken Joe karaman ni Nemesio iti Spanish B, iti asideg ti Puunene School.

Kalpasan ti panaginana da Joe ken Mariano iti dua a lawas manipud sangpetda, nangrugi a nagobra ni Joe iti HC & S kas "Huki Lipo," agkali wenno agkukot iti kanal a para iti irigasion ti kaunasan. Mabayadan iti 43 cents iti kada oras, walo nga oras iti inaldaw, ken no dadduma, agtrabaho iti overtime.

Biag iti Kampo
Narigat a saan a trabaho ti "Huli Lipo" para ken ni Joe. Babaen iti awis ni angkelna George Guererro, nakastrek ni Joe iti Camp 5 Store. Manipud iti Camp 5 Store, nagtultuloy ti panagtrabaho ni Joe agingga iti A & B Supermarket. Masarakan daytoy a tiendaan iti lokasion a nakapatakderan ti Central Pacific Bank ita. Idi naglukat ti Star Market, immakar ni Joe iti Star Market idiay Kihei kas Meat Department Manager agingga a nagretiro idi 1989.

Napintas ti biag iti kampo, ti Spanish B idi 1946 segun met laeng ken ni Joe. Tallo dagiti pamilia a nangukopar iti maysa a balay. Tallo a tattao ti maturog iti maysa a kuarto. Iti tunggal pamilia, agluto iti bukodda a taraon. Libre ti gas, danum ken elektrisidad para kadagiti trabahador ti plantasion.

Makuna a naisangsangayan a selebrasion ti Rizal Day iti plantasion. Agparti dagiti trabahador iti baboy ken kalding tapno isu met laeng ti inda pagsasanguan. Kadagidi nga aldaw, agpipinnadawat dagiti trabahador iti ania man a banag, karamanen dagiti natnateng a maimula.

Da Joe ken Rose
Idi nagtrabaho ni Joe iti Camp 5 Store kas maysa a clerk, maysa a lokal ken nakapimpintas ken naubing a balasang iti nagan a Rose Tabisola, ti kanayon a mapan gumatang iti ice cream iti store. Atapen idi ni Joe a saan a gumatang ti rantaen ni Rose iti tiangge no di ket tapno makita ni Rose ti kinataer ken kina-guapo ni Joe. Gapu iti masansan nga ipapan igagatang ni Rose iti store, natennag ti rikna ni Joe kenkuana. Idi nagbayag, addan nagkinnaawatan da Joe ken Rose. Nabukel ti ayan-ayatda.

Kanayon a rummuar da Joe ken Rose kalpasan a maiwakas ni Joe ti trabahona- mapanda ag-date, agpasiar iti paborito a lugar ken agbuya iti sine iti Puunene Theater nga asideg iti kiskisan [mill]. Kalpasan ti maysa a tawen ti relasionda, nagkallaysa da Joe ken Rose idi Hulio 16, 1946 iti Holy Family Catholic Church. Naangay ti padaya iti balay ti angkel ni Rose nga agnagan iti Gaudencio Tabisola iti Kampo 4 [Sam Sim Camp]. Agarup ag-tallo gasut a bisita, gagayyem ken makaam-ammo kadakuada ti nagatendar iti punsion. Nainaganan ti bridesmaids: isuda Espie Asuncion ken Linda Aguinaldo. Dagiti ushers: Joe Fernandez ken Jack Fernandez. Ti flowergirl, ni Lourdes Bermudez Gaspar ken ti ringbearer, ni Lawrence Quiray. Kalpasan ti kallaysa, napan nagnaed da Joe ken Rose iti Spanish B agingga nga immakarda iti pagyanan iti 6th Increment idi Abril 1961.

Dagiti Annakda
Naparaburanda Joe ken Rose iti uppat nga annak, isuda:
Gordon, inauna ken maysa nga operating engineer iti Local 3. Maysa a balo ken addaan iti tallo nga annak.

Ni Wayne, ti maikadua. Nayasawa ken ni Lita Guererro. Agtrabaho ni Wayne iti maysa a gas company. Addaanda iti lima nga annak. Ni Rodney, ti maikatlo, ken maysa daytoy a computer machinist. Nayasawa ken ni Margie Guererro ken tallo ti bunga ti ayan-ayatda.

Ken ni Michael- ti inaudi. Agtrabaho ni Machael iti Maui County Sewer Department. Nayasawa ken ni Gwen Guererro ken addaanda iti tallo a bunga.

Ti balakad ni Joe kadagiti ubbing ita: "Igaed ti agbasa tapno magun-od ti nasayaat nga edukasion ken dakdakkel ti maawat a sueldo iti pagobraan. Adaywan dagiti maipawil nga agas."

Para kadagiti agtutubo ken nataengan, kuna ni Joe: "Aywanan ti salun-at, regular a bisitaen ti doktor, regular a panagwatwat [kas iti walking], agtrabaho ken ipauneg dagiti nasayaat a taraon."

Paggugusto ni Joe ti agmula iti kumporme iti arubayanda, mapan iti Kahului Shopping Center ken maki-estoria kadagiti padana a Sakada, ngem ti kangrunaan a pagliwliwaan ni Joe- mapan idiay Las Vegas. Miembro da Joe ken Rose iti Kahului Filipino Community Association ken ti Bacarrerneos of Maui.

Dayta ni Joe, maysa a sakada. Natured a napan nakigasanggasat iti gangannaet a disso tapno sapulenna ti pudno a gasat. Ket ni kaano man, dinto malipatan ti kaputotan ni Joe ti pudno a rason iti panagturongna iti Hawaii. Sakripisio. Wen, insakripisiona a pinanawan ti bukodna a pagilian tapno adda nam-ay a maipaayna iti pamilia.