SMALL BUT TERRIBLE NI GEORGE

[Nabulod laeng ti ladawan a naaramat iti salaysay]

SMALL BUT TERRIBLE NI GEORGE
ni Rudy Ram. Rumbaoa
-Dagiti Koleksion a Daniw, Sarita, Kanta ken Dadduma Pay
 www.ammuenpaydaytoysakada.blogspot.com


HIGANTE ngem napnoan pigsa nupay kalalaingan ti kinabassitna. Saan met a pandak a tao ti pangyarigan dagiti gagayyemna. "Small but terrible," dayta ti awag dagiti gagayyem ni George Areola kenkuana.

Ngem asino ni George aya?
Nayanak ni George idiay Dunglayan, Santa Maria, Ilocos Sur idi Mayo 22, 1922. Napan ni George iti Hawaii idi tawen 1946. Narigat ti biag iti Filipinas kalpasan ti Maikadua a Gubat ti Sangalubongan, ken narigat ti agsapul iti pagtrabahuan kadagidi a panawen. Gapu iti dayta, maysa ni George a nagaresgar a napan iti Hawaii. Nagluganda iti barko nga S.S. Maunawili ken nagrubuat dagitoy a grupo ti lallaki a nagpa-Hawaii iti Puerto ti Salomague, Ilocos Sur.

"Napigsa ti resistansiak," pinaneknekan ni George ta dina pulos napadasan ti nagsakit bayat a naglayag ti barko a naglugananda a nagturong iti Hawaii. Umabot iti kagudua ti bulan ti biahe ti barko iti nalawa a taaw sakbay a nadanonda ti destinoda.

Kaadda ni George iti Hawaii
Simmanglad nga immuna ti naglugananda a barko iti Hilo, iti Big Island. Kalpasan dayta, nagturongda iti Kahului, Maui, iti met laeng kabangibang nga isla.

Apaman a nakasangpetda iti Maui, sinabat ni Dios-ti-aluadna Pedro Peralta ni George, maysa a gayyemna. Nagkabbalayda iti Hayashi Camp a masarakan iti Waikapu, Wailuku. Agpada a nagtrabaho dagitoy iti Wailuku Sugar Company. Nagtrabaho ni George iti kaunasan iti maysa a tawen. Kalpasanna, immallatiw iti construction department ti nasao a kompania.

Iti kampo ti Hayashi, awan ti makuna nga adu ti nagbalin nga aktibidad ni George malaksid laeng iti pannakisarita ken panagiinnistoria kadagiti padana a sakada, nangruna iti maysa a nasinged a gayyemna- ni Cayetano Ligot.

Maysa nga ay-ayam a naugalianen iti kampo ket isu ti "biangans" [chicken fight]. Ngem saan nga interesado ni George iti daytoy ken dina inesman ti agsursuro ken agay-ayam.

Da George ken Celerina
Bayat ti welga nga insayangkat dagiti trabahador iti Wailuku Sugar Company idi 1958, nagdesision ni George nga agsubli iti Filipinas. Iti daydi a panagawidna, adda idi kapempal ni George iti nagan a Celerina Ocariza. Nagsinsinnuratda bayat ti kaadda ni George iti Hawaii. Immabot iti nasurok a maysa a tawen a nagsinsinnubalitda babaen iti surat. Ket gapu iti panagawid ni George, determinado ken kayatna a gundawayan ti kaaddana iti Filipinas a sapulen ken maam-ammo ni Celerina iti personal.

Ayat, dayta siguro ti nangdurog ken ni George a kayatna a maam-ammo ni Celerina. Isu nga uray kasano ti rigat ti pannubok a sangnguenna, immuli kadagiti nangangato a bantay, pinagnana dagiti nalawa a kataltalonan, dinaliasatna dagiti ababaw ken adalem a karayan tapno laeng madanonna ti lugar nga ayan ti balasang iti Tabuk, Mountain Province.

Ket apaman a nadanon ti George ti lugar a papananna, nakitana a manarimaan idi ti trabaho ni Celerina. Umuna a pannakakitana ken ni Celerina, dagus a nagduyos ti baro ket siertona nga ayat ti mariknana. Pimmaspas ti panagpitik ti puso ni George. Inako ti baro a "na-love at first sight" iti kinapintas ni Celerina.

Kayat dagiti gagayyem ni George a kaam-ammo pay ti sabali a balasang, ngem nagkedked daytoy. Natibker ken mapaneknekanna nga agayat unay ken ni Celerina nupay damona laeng a makita ti balasang. Para kenkuana, awan ti asino man ken mabalin a mangdiktar ti panunot, rikna ken ipitpitik ti pusona. Inako ni George a ni Celerina ti langitna. Isu ti kaibatogan ti biagna. Isu ti ragsakna. Ket ni laeng Celerina ti mabalin nga agikut iti pusona.

Saan ngarud a sinayang ni George ti tunggal panagpitik ti pagorasan ken tiempo a kaaddana iti Mountain Province, situtured a nagdaton iti balasang uray pay manarimaan daytoy idi nga aglablaba iti pagan-anayna.

Mabalin a nagtumpong dagiti pusoda ta iti di mabayag, inawat met laeng ni Celerina ti ayat nga indaton ni George. Nagkari ti baro a dinanto saktan ti balasang. Ngem gapu ta Balawan ti puon ni Celerina, kasapulan a mapan sadiay ni George tapno kiddawenna ti pammalubos dagiti nagannak ti balasang nga ikallaysana.

Ket ti dayta a tiempo a kaadda ni George iti Filipinas, limitado ti panawenna nga agbayag. Gapuna, saan a nagpammayang ni George. Inkasarna a dagus ni Celerina, iti lugar ti balasang.

Naragsak ti kasar dagiti dua. Adu ti napan nakipagragsak a kabagian, gagayyem ken am-ammoda. Ngem maysa a bulan kalpasan ti boda, nagsubli ni George iti Hawaii.

Ni Celerina iti Hawaii
Kalpasan a naguray iti bassit a tiempo ni Celerina, simmaruno a napan iti Hawaii idi 1961.

Apaman a nakasangpet iti Hawaii, kadawyan a maaramid ti skin test para kadagiti kassangpet wenno "bagong salta" a kunada. Daytoy nga skin test ket paglintegan ti America a maipakat iti tunggal kassangpet nangruna no aggapu iti deppaarna ti Asia ken tapno maammuan no adda tuberculosis/da [TB].

Nag-positibo ti skin test ni Celerina isut' gapuna a naibaon iti Kula Sanatorium [Kula Hospital ita] tapno maagasan iti maysa a tawen. Saan a nagkitakit ni Celerina iti pammilin gapu ta ammona a daytoy ti naiget a paglintegan ti Estados Unidos.

Ti Pamilia
Idi tawen 1963, nagpasngay ni Celerina. Singin. Agpada a lalaki ti anakda ken ni George. Pinanagananda ida iti Eliseo ken Eufemio.

Nagsubli ni Celerina iti Filipinas a kaduana dagiti singin nga annakda tapno sadiay a padaklen ken adda kabadanganna a mangawir kadakuada. Ta kunana, no iti Hawaii, marigatan a mangpadakkel kadagiti singin nga annakda. Awan ti pangibatianna kadagiti annakna no mapan agtrabaho. Di na met ngarud ipalubos a ni George laeng ti agsapul ti pagbiagda. Kayatna ti tumulong iti asawana isu nga awan nabalinan ni George. Immannugot iti singasing ni Celerina kenkuana.

Ket iti kaadda ni Celerina iti Filipinas, impasngayna ti maysa a nalungpo a babai nga anakda ken ni George. Nagawid ni George idi 1964 tapno bisitaenna ti asawa agraman dagiti tallo nga annakda. Nagsubli met laeng ni Celerina idi tawen 1965. Nayanak pay ti sabali a bunga ti ayan-ayatda iti Hawaii, ni Josephine idi 1966.

Nagindeg dagiti Areola iti Halewili Drive, iti asideg ti Wailuku Sugar Mill agingga nga immakarda iti Kahului iti 1966.

Idi nagrikep ti Wailuku Sugar Company, indiaya ti kompania ken ni George ti panagretirona iti trabaho. Innalana ngarud dayta a gundaway. Kalpasanna, nagtrabaho daytoy iti Hyatt Hotel iti uppat a tawen ken iti Kahului Airport kas maysa a security guard iti sangapulo a tawen.

Makuna a flexible ni George no trabaho ti pagsasaritaan. Ngem para kenkuana, maysa daytoy a pagdur-asan ken pakaadalanna manipud kadagitoy nagduduma a trabaho a sinerkanna.

Dagiti Bunga
Naparaburan da George ken Celerina iti uppat nga annak: isuda Eliseo ken Eufemio [dagiti singin]; nagturpos ni Eliseo iti Maui Community College ken Unibersidad ti Hawaii- Manoa. Nagtrabaho iti Miyake Concrete. Daksanggasat ta pimmusay iti nasapa ni Eufemio, ti kasinginna.

Ni Katrina Areola-Madamba ti maikatlo. Nagadal iti Maui Community College, Cannon's International Business College ken Hollywood Beauty College. Nagtrabaho iti Hyatt Accounting Department. Nayasawa ken ni Vien Madamba. Tallo dagiti annakda a lallaki: da Joshua, Jordan ken Jared.

Inaudi ni Josephine Areola-Otani. Nagadal met iti Maui Community College. Maysa a registered nurse iti Maui Memorial Medical Center. Nayasawa ken ni Derrick Otani. Maysa ti anakda, ni Katherine.

Ti balakad ni George kadagiti agtutubo, "Suroten ti balakada dagiti nagannak ken tuladen dagiti nasayaat nga inaramidda."

Kunana met kadagiti kapatadana: "Ag-relax, agragsak. Dayta ti biag!"

Ikaskasaba pay ni George ti Nasantoan a Biblia. Ti pammatina, "Dimo lipatan ti Nailangitan a Dios a nangted kenka iti adu a parabur."

Kaay-ayo ni George ti mapan iti mall, iti paset ti foodcourt. Magustoanna unay iti makiinnistoria kadagiti padana a sakada, kas ken ni Apolonio Tabangcura.

Imatonan dagitoy nga agasawa ti maysa a home-care para kadagiti nataengan.

Para kadakuada: "Saan nga agsarday ti panangipateg ken panagayatda iti tunggal maysa- iti rigat man wenno nam-ay!"