[Nabulod ti ladawan a nausar]
"Ammuen ken ayaten ti Dios. Agpasensia, agpakumbaba ken mamakawan. Laglagipen, ti Dios, mamakawan. Isut' kasayaatan a hues. Tulongan dagiti awanan. Agnanayon a mannakaawat ken ayaten dagiti assawayo."
VICENTE BAGOYO, SR., maysa a sakada ken politiko.
Nayanak iti Santa, Ilocos Sur idi Hulio 17, 1916. Gapu iti kinarigat ti biag iti Filipinas, impamuspusan ni Vicente ti makapan idiay Hawaii idi Abril 26, 1946, ket insakripisiona a pinanawan ti masikog nga asawana, ni Rosa, ken ti dua nga annakna a babbai. Nagrubbuat iti Puerto ti Salomague, Cabugao, Ilocos Sur ken naglugan iti barko nga S.S. Maunawili.
Maysa a karit ti ipapananna iti Hawaii gapu ti maysa a lalaki nga agnagan iti Mariano Galinato- daytoy ti namagbalbaliw ti panunotna. Gapu iti daytoy nga awis, kinasarita ni Vicente ni Rosa tapno suportaran ti asawana ti panggepna, ken tapno gatangen ken bayadanna ti recruitment papers ni Mariano.
Naragsakan ni Mariano ket immannugot nga ilakona ti recruitment papers-na ken ni Vicente. Ginatang ngarud dagiti ag-Bagoyo ti recruitment papers ni Mariano nga aggatad iti beinte pesos [P20.00]. Ket babaen iti tulong ni pasado a nag-Gobernador ti Ilocos Sur, Sixto Brillantes, alisto a naikamang ni Vicente iti imigrasion, tsek-ap iti doktor ken dadduma pay a kasapulan ken saan nga iti nagan a Vicente Bagoyo ti inaramatna no di ketdi ti nagan a Mariano Galinato. Prinaktisna dagiti rumbeng nga aramidenna no inkaso a maawagan daytoy nga aglugan iti S.S. Maunawili. Linaglagipna nga isu ni Mariano Galinato- ti maikadua a kinataona. Idi damo, narigat para kenkuana, ngem masapul nga usarenna dayta a nagan tapno makadanon iti Hawaii.
Maysa a nakalalagip a pasamak iti ipapanna ti Hawaii idi nagkalugananda iti barko nga S.S. Maunawili ti gayyemna, maysa met laeng a sakada, -ni Emigdio Davalos.
Apaman a nakasalanglad ti barko iti Hawaii, nagsardengda iti Kahului Harbor iti Maui tapno maidissaag ti sumagmamano a sakada sakbay a nagluas a nagturong iti Hilo, Hawaii [Big Island]. Iti Hilo, naikkanda ti gundaway a mangpili iti plantasion a mabalinda a pakadestinoan ken pagtrabahoan.
Pinili ni Vicente ti mapan idiay Lanai tapno mangged iti Dole Company para iti sueldo a 50 cents tunggal oras. Nagparaspas/nagdalus iti ruot ni Vicente iti kapinyaan, ngem agingga laeng iti uppat a pulo ket lima nga aldaw. Para kenkuana, saan a maikari nga agtrabaho iti kapinyaan.
Adda idi kabsat ni Vicente, ni Nazario Bagoyo, nga agnaed idiay Honolulu ken agtagikua iti cafe a naawagan ti "Spic and Span Cafe." Naragsak a sinarabo ni Nazario ni Vicente tapno agtrabaho kenkuana a kas katulongan ti kusina iti nakurang a maysa a tawen. Ngem ti di napakadaan a napasamak, adda naisayangkat a panagwelga ket nairaman ti produkto a kasapulan ni Nazario iti negosio, saan a nagpaut ti negosio ket kapilitan daytoy a nagserra. Ngem alisto a nakabirok ni Vicente iti trabaho, iti Navy Yard ken nagserbi iti electronic department ti Pearl Harbor iti tallo a tawen. Napan ni Nazario iti Maui tapno agtrabaho iti Pioneer Mill ti Lahaina.
Kailiw ni Vicente ti nabati a pamiliana, nagdesision daytoy a nagawid iti Filipinas idi Setiembre 1949.
Manangipateg unay a kabsat ni Nazario Bagoyo, dinamagna ken ni Vicente no kayatna ti agsubli iti Hawaii tapno maipilana ti petisionna. Kasla di kayat ni Vicente ti agsubli iti Hawaii ngem imbagana ken ni Nazario nga ituloyna ti petision nga ipilana. "Panagkunak, plano ni Apo Dios amin dagitoy," kuna ni Vicente.
Bayat ti kaadda ni Vicente idiay Filipinas, simrek iti politika. Nagpaidasig a kas konsehal ket nangabak. Ambision pay idi ni Vicente ti agpaidasig a kas mayor ken gobernador iti Ilocos Sur. Kuna ni Rosa nga adu ti pagdiperensiaan ti politika ti Hawaii ken iti Filipinas. Inlawlawagna a masapul nga agresiboka a makikameng iti maysa a partido. No agkitakitka, bunganga ti paltog, harassment ken posible a patay ti pagtungpalan.
Kuna ni Rosa a napasamak amin dagitoy kadagiti Bagoyo's. Iti kina-relihiosa ni Rosa, kanayon idi nga agkararag tapno mailiklik ti pamiliana iti ania man a dakes a mapasamak. Di mabayag, nakombinsir ni Rosa ni Vicente nga isardengnan ti politika. Kinapudnona, simrekda pay a dua iti dakkel a simbaan ti San Vicente tapno agkararag para iti kinatalged ti pamilia. Inako ni Vicente a kalpasan a pimmanawda iti simbaan, nakarikna iti bang-ar ti bagi ken kararua, kinatalged ken kappia iti panunot ket nakasagana daytoy a mangrugi manen- ngem saannan a prayoridad ti politika.
Idi Hulio 27, 1966, nagsubli iti Hawaii, nagyaman iti kabsatna gapu iti panangpetisionna kenkuana. Nagtrabaho ngarud iti Kaanapali Beach Hotel, Food Beverage Department. Nagserbi pay a Maintenance Supervisor iti nasurok sangapulo ket maysa a tawen. Innalana ti nasapa a panagretiro iti trabaho idi 1978.
Ni Vicente ti pundador ti Saranay Organization- maysa a grupo a tumulong kadagiti mismo a miembrona pakaseknan ti panagminatayan. Kameng pay iti United Santanian Organization of Maui, Lanai ken Molokai.
Iti panangrambak da Vicente ken Rosa ti maika-69 nga anibersario ti kallaysada, linagip dagiti agasawa ti koneksion ti petsa ti anibersario iti kallaysada ken boluntario nga inestoriada ti pakasaritaan ti ayan-ayatda. Kunada nga adda idi sabali a babai nga agkursunada ken ni Vicente, ngem ni Rosa ti intungpalna. Segun kadagitoy nga agasawa, adda kabsat daytoy a babai a nalastog. Kabalinan ti kabsat daytoy a babai a dadaelen ti relasionda ken ni Rosa, ngem saan ketdi a nagballigi ti panggep dayta a kabsat ti babai iti panggepna.
Kas met ti ina ni Vicente ni Rosa, makaguyugoy ken nagaget iti trabaho. Gapu iti dayta, saan a nagpammayang a nagpasiar ken nagdaton ni Vicente iti sangnguanan ti ina ni Rosa. Tapno mapasingkedan ti relasionda, immannugot ngarud a nakikallaysa ni Rosa ken ni Vicente. Nagkasar ngarud da Vicente ken Rosa iti maysa a hues idi Setiembre 18, 1937. Ngem gapu ti kina-relihiosa ni Rosa, kiniddawna ken ni Vicente nga agkasarda iti simbaan. Napasamak ti panaglantip ti puso dagitoy dua iti simbaan idi Nobiembre 18, 1937 iti St. Catherine Church ti Santa, Ilocos Sur.
Naparaburan dagiti ag-Bagoyo iti lima nga annak:
Ni Rosalia Lozano, inunaan. Nayasawa ken ni Leonardo Lozano. Maysa a maestra ni Rosalia iti Filipinas. Nagtrabaho daytoy iti Party Pantry. Uppat ti annakda.
Maysa met a maestra ti maikadua a balasangna, ni Leticia Enriques. Retirado iti nagtrabahuanna a Duty Free. Maysa ti anakda.
Ni Rogelio Bagoyo, ti maikatlo. Nagadal daytoy iti Business Administration iti Unibersidad ti Santo Tomas. Nagtrabaho iti Maui Chemical and Paper Products, Co. Nayasawa ken ni Ofelia, retirado a sekretaria ti Maui Police Station. Tallo dagiti annakda a babbai.
Ni Estrella Cabatic, maikapat ket nayasawa ken ni Rudy Cabatic, maysa a Maui County Mechanic. Nagadal ni Estrella iti General Office ti Maui Community College. Nagtrabaho iti Homemaid Bakery. Dua ti annakda a bin-g a babbai.
Ni Vince Bagoyo, Jr., ti inaudi. Nagturpos iti Chaminade College idiay San Diego State ken Long Beach. Naawatna ti Masters in Public Policy and Administration. Nailayon a konsehal ti Maui ken nayasawa ken ni Jennifer, maysa a nurse iti Maui Memorial Medical Center. Tallo ti annakda.
Ti balakad ni Vicente kadagiti ubbing ken agtutubo: "Panagayat, respeto ken dayawen ti Dios. Saan nga agaramat iti maipawil a droga gapu ta itundanaka iti dakes."
Kadagiti nataengan kunana: "Ammuen ken ayaten ti Dios. Agpasensia, agpakumbaba ken mamakawan. Laglagipen, ti Dios, mamakawan. Isu't kasayaatan a hues. Tulongan dagiti awanan. Agnanayon a mannakaawat ken ayaten dagiti assawayo."
.
.
.
.
.
VICENTE BAGOYO, SR.: "Gapu ti Beinte Pesos, Nakadanon iti Hawaii"
ni Rudy Ram. Rumbaoa
No comments:
Post a Comment