SAAN A MAGATADAN TI PATEG KEN AYATNA KADAKUADA

[Nabulod laeng ti ladawan a naaramat]

Ambisioso ni Francisco. Kayatna a gundawayan dagiti nakalukat nga opurtunidad a sumangbay kenkuana. Ket di nagbayag, inawatna ti maysa a trabaho. Custodian iti Mokapu Elementary School ti Kaneohe, Oahu. Sabali pay ti sinerkanna a trabaho a kas librarian ken katulongan ti maysa a mangisursuro. Nagtalinaed ni Francisco iti eskuela ken iti dayta a trabaho iti lima a tawen...



ISU ni Maria Virginia Barroga Bringas..

Balo ni Francisco Reyes Bringas a nagtrabaho iti kaunasan ken taga-Waimanalo, Oahu. Ken maysa a sakada.


Ni Virginia ti nangbayabay ti pamilia a pinanawan ni Franciso. Isu ti pannakaama. Isu ti ina. Akemna ti amin. Ken manangngaasi.


Nupay imbubosna amin a panawenna iti pamilia, saan a nagreklamo iti inaramidna. Adda ketdi ragsak ken bunga ti panagsakripisiona. Ita, naalana aminen a kakabsatna iti Hawaii agraman ti pampamilia dagitoy.




Asino daytoy puon ti nakapanan ni Virginia idiay Hawaii?
Nayanak ni Francisco idi Abril 15, 1913 idiay Abra. Napan ni Francisco iti Hawaii idi agtawen iti sangapulo ket uppat. Nakurang idi ti tawen ni Francisco. Ket ammona a saan nga awaten dagiti pannakabagi ti ahensia a nagrekruta kadakuada. Nagipamuspusan ni Francisco ta agragut unay mapan iti Hawaii. 

Binulodna ti birth certificate ti kasinsinna, ni Efren Bringas, tapno daytoy ti mangipaneknek nga agtawen ni Francisco iti sangapulo ket walo ken kualipikado nga agtrabaho.


Kadagidi a tiempo, saan a palubosan ti Hawaiian Sugars Plantation Association [HSPA] dagiti menor de edad nga agtrabaho iti kataltalonan ti Hawaii. Ngem nagballigi ketdi ni Francisco a nangipamuspusan iti ipapanna idiay Hawaii.


Ket idi nagsapata ni Francisco a kas US Citizen, ti met laeng pudno a naganna a Francisco Reyes Bringas ti inaramatna.




Umuna a tedted ti ling-et
Simmangpet ni Francisco iti Hilo, Hawaii idi 1927. Para ken ni Francisco, narigat a trabaho ti panagputedna iti unas. Nalabit, saan pay idi a sanay nga agkapudotan ken ubing ni Francisco para ti daytoy a klase ti trabaho. 

Di nagbayag, immallatiw ni Francisco idiay Lanai tapno agtrabaho iti kapinyaan. Ken namnamaen ni Francisco a nalaklaka ti trabahona ditoy. Ngem nagbiddut.

Saan a nagbayag iti Lanai, napan idiay Oahu tapno birokenna ti nalaklaka ken al-alisto a serkanna a trabaho. Iti Oahu, nagtrabaho ni Francisco a kas maysa a taxi driver iti sangapulo ket lima a tawen. Nagtrabaho pay a kas dishwasher iti maysa a panganan. Nayon ti mateggedanna iti aginaldaw a gastosenna.


Ambisioso ni Francisco. Kayatna a gundawayan dagiti nakalukat nga opurtunidad a sumangbay kenkuana. Ket di nagbayag, inawatna ti maysa a trabaho. Custodian iti Mokapu Elementary School ti Kaneohe, Oahu. Sabali pay ti sinerkanna a trabaho a kas librarian ken katulongan ti maysa a mangisursuro. Nagtalinaed ni Francisco iti eskuela ken iti dayta a trabaho iti lima a tawen.




Da Francisco ken Virginia
Idi agtawen ni Francisco iti 53, napanunotna ti napan nagbakasion diay Filipinas. Kayatna ti sumapul iti asawaenna. Ket maysa kadagiti kabagianna ti nagbalin a rangtayna tapno isapulanda ti agbalin a kasimpongalanna. Kayat ni Francisco ti ubing a maasawa.


Ngem sakbay dayta, napan immuna binisita ni Francisco ti maysa ken nasayaat unay kenkuana a gayyemna, ni Juan Cabansag idiay Urdaneta, Pangasinan. Kas met ken ni Francisco, bakasionista ni Cabansag.


Saan a nagballigi ti immuna a plano nga inyuswat ti kabagian ni Francisco gapu ta idiay Urdaneta, naam-ammo ni Francisco ti sabali a balasang. Dinamag ni Francisco iti balasang a naam-ammona no adda pay sabali a kabsatna a babai gapu ta ubing unay daytoy a para kenkuana. Kasta unay ti ragsak ni Francisco idi naammuanna nga adda in-inauna a kabsat daytoy ub-ubing a balasang a naam-ammona.


Di unay nagbayag, naam-ammo ni Francisco ni Maria Virginia Barroga, ti inauna a kabsat ti ub-ubing a balasang. Nalapsat ni Virginia. Estudiante iti maysa a kolehio. Ngem di napakadaan a pasamak, naatake ken pimmusay ti angkel ni Virginia nga isu ti mangmangted ti pinansial a suporta iti panagadalna. Saan a natuloy ni Virginia ti nagbasa ket kapilitan a nagsardeng daytoy iti panagkolehiona. Ngem kas tay pagsasao, "no nagrikep ti maysa a ridaw, maluktan met ti sabali."


Ket kasta ti kapaspas dagiti pasamak ken ni Virginia-- babaen ti saranay ni Francisco, nagtuloy met laeng a nagbasa ti balasang. Ngem impudno ni Virginia ken ni Francisco a saan pay daytoy a nakasagana a makikallaysa iti baro. 

Inrason ni Virginia a saan pay a nakasagana iti panunot, emosional ken ti seksual a kapasidadna tapno awatenna ti baro. Iti dayta a nangngeg ni Francisco, nagkatawa laeng ti baro.


Innayon ni Virginia, ti panagadalna ti kayatna nga umuna nga iringpas tapno tumulong daytoy a mangisakad ti kasapulan a pinansial ti pamiliana. Banag a nagraeman ni Francisco ken ni Virginia. Inako pay ti balasang ken ni Francisco a ti kaadda ti edukasion a magun-odna ti tulbek tapno makabirok iti nasayaat a trabaho. Ken arapaapna a tulongan dagiti adienna iti panagbasada.


Kuna ni Virginia a narigat ti biag idi-- ket nagsakripisio ngarud daytoy para kadagiti kakabsatna. Ket babaen ti panangiturong ti Dios kenkuana, nasursuro ni Virginia nga inayat ni Francisco-- ti kaingungotna. Impanakkelna pay a nasayaat nga ama ken asawa ni Francisco.


Gapu ti naimbag a gasat a naawatda manipud iti Namarsua, nakapan metten dagiti amin a pamilia ti kakabsat ni Virginia iti Hawaii tapno agdedennada a sangkaamaan. Ken tapno agyaman ken agrag-oda iti bunga ti panagsakripisio ni Virginia kadakuada.


Sinaruno ni Virginia ni Francisco a nagturong iti Hawaii idi 1967. Nagnaed dagitoy nga agasawa iti Waimanalo, Oahu, iti Sugar Plantation Housing ti agarup sangapulo a tawen.


Tapno masupusopan ti mapastrek a kasapulan ti pamilia, naglako ni Virginia kadagiti natnateng ken sabsabali pay a produkto a naggapu idiay Filipinas.


Kunana, "Narigat ti panagbiag. Ngem gapu ti determinasion, nalasatanmi amin dagitoy a pannubok."




Naparaburan da Francisco ken Virginia iti tallo nga annak:
Ni Francis Sonny ti inauna. Nayasawa ken ni Stephanie ken dua ti annakda.

Nagretiro ni Francis iti US Navy ken nagtrabaho iti UPS.


Ni Susan Castilleros ti maikadua. Nayasawa ken ni Peter ken dua ti annakda. Nagtrabaho iti Castle Hospital.


Ti inaudi, ni Francisco Bringas, Jr. Nayasawa ken ni Kanami ken lima ti annakda. Nagtrabaho ni Francisco, Jr. iti maysa a construction company.



Kuna ni Virginia kadagiti kapatadanna: "Saan nga agimut. Agparaburka ti ania man nga adda kenka iti komunidad ken tumulong kadagiti ganuat a pagsayaatan ti simbaan." [Nagbalin a naimbag ti Estados Unidos kenkuana isut' gapuna a kayatna nga iburay dayta a kinasaayat kadagiti makasapul iti tulong.]


Kadagiti agtutubo kuna ni Virginia: "Agbasa a naimbag gapu ta daytoy ti kakaisuna a pangbigbig kadakayo ti kagimongan."


Kaay-ayo ni Virginia ti agmula, mangurnos kadagiti sabsabong ken agluto. 

Aktibo daytoy iti simbaan a pagpapaayanna a kas Eucharistic Minister, church cleaner ken miembro ti aloha committee.


Naanus ken managipateg ni Virginia iti denna ni Francisco bayat ti adu a tawen a nagsagaba ti sakitna agingga a pimmusay daytoy idi Disiembre 3, 2005 iti edad a 92.


Sakripisio-- balikas a napnoan unay kaipapananna ta no dadduma, narigat pay nga aramiden ti kayatna a sawen. Ngem kas ken ni Virginia, saan a pulos a magatadan ti inaramid ken panangiduyakyakna ti pammateg ken ayatna iti pamilia dagiti kakabsatna.*



SAAN A MAGATADAN TI PATEG KEN AYATNA KADAKUADA
Rudy Ram. Rumbaoa
Dagiti Koleksion a Daniw, Sarita, Kanta ken Dadduma Pay
wwwammuenpaydaytoysakada.blogspot.com