QUIRINO OBRERO PAET: Manipud Taleb Agingga iti Maui

[Idi nagkallaysa da Quirino ken Lucia, Abril 2o, 1941

iti Christ the King Church, Paing Bantay, Ilocos Sur]

NAYANAK ni Quirino Obrero Paet idi Setiembre 18, 1917 iti Taleb, Bantay, Ilocos Sur. Maysa ni Quirino a 1946 sakada ken karaman kadagiti rinibribu a lallaki nga inawis ti Hawaiian Sugar Planters Association a napan nagtrabaho iti kapinyaan ken kaunasan ti Hawaii.

Kas met la ti rason dagiti immuna a lallaki a napan iti Hawaii, kayat ni Quirino nga itag-ay ti kinarigat ti panagbiagda. Arapaapna a mabaddekan ti aw-awaganda iti "isla ti paraiso," ken tapno sapulenna metten sadiay ti naraniag a masakbayan ti ing-ingungotenna a pamilia.

Saan ngarud a nagpamayang ni Quirino, nagpirma a dagus iti katulagan tapno mairaman a mangged iti Hawaii. Kadua ni Quirino ti kabsatna, ni Pedro. Nagluas dagitoy a lallaki manipud iti pantalan ti Salomague iti Cabugao, Ilocos Sur a naglugan ti barko a managan ti S.S. Maunawili idi Enero 14, 1946. Nabati ti kaingungotna, ni Lucia ken dua nga annakda, da James ken Teresita Marinas.

Ket kas paset ti kontrata dagiti sakada, naikkanda iti "free round trip ticket" nga agsubli iti Filipinas no kayatda nga usaren iti aniaman nga oras ken tiempo.

Apaman a nakasangpet dagitoy a lallaki iti Hawaii, nagsardeng ti naglugananda a barko iti isla ti Oahu sakbay a nagturong iti pantalan ti Kahului, Maui.

Nagkabbalayda Quirino ken Pedro iti Spanish B Camp iti Puunene a kadua pay dagiti sumagmamano a lallaki a kinaguyog ken nadanonanda iti kampo kas koma kada: Johnny Fontanilla, Claro Ramos, Ciano Fontanilla ken sabsabali pay.

Iti panagindeg da Quirino ken Pedro iti nasao a kampo, maymaysa a banyo ken kasilyas ti pagsisinublatanda nga usaren.

Idi Mayo 20, 1946, nagluas da Lucia, James, Teresita ken Precila a nagturong iti Hawaii. Napanda nakipagnaed kada Quirino ken Pedro iti nasao a kampo.

Iti departamento ti crystallization of molasses ti kiskisan ti asukar ti nagbalin a trabaho ni Quirino. Trabahona daytoy iti agarup duapulo ket dua a tawen. Kalpasanna, immakar iti panggedan ni Quirino, nagtrabaho daytoy iti Pacific Construction Company. Di nagbayag, napan iti Kaanapali Golf Course. Timmulong a nagmula bayat ti pannakapatakder ti Kaanapali Beach Resort Hotel.

Kadagita a tiempo, adda idi bukod a "yard maintenance" ni Quirino kas part-time job-na. Ken kamaudiananna, nagtrabaho pay iti Maui Sunset kas grounds keeper ket nagretiro iti trabaho gapu ti problema iti salun-at.

Iti uneg ti kampo, marambakan ti Rizal Day idi. Naragsak ti pannakarambak daytoy nga okasion segun ken ni Quirino. Saan la a dayta, mapili pay ti Rizal Day Queen idi babaen ti pannakaaramid ti social dancing. Ti nasao a social box ket kaarngi met laeng ti pasala a social dance iti Filipinas no sadino, agtitinnawar ken kinangatuan ti bid dagiti lallaki. Ti mapagasatan a kangatuan ti bid, isu ti maikkan iti gundaway a makayawid iti nasao a social box ken umuna a mangisala kadagiti queen contestants. Ti kangatuan a maur-or a kuarta manipud kadagiti makisalip a babbai, isu ti mabalangatan a reyna ti Rizal Day Queen. Saan la a dayta, maikkan pay ti porsiento dagiti kontestant manipud iti maur-or a kuarta.

No dadduma, agbayag iti sumagmamano nga aldaw ti Rizal Day. Karaman iti parambak ti athletic competition relays, nagduduma nga ay-ayam, open market ken uray pay "biangan" wenno ti makuna a pallot.

Maysa pay ti Puunene Theater a nalatak a recreational center dagiti sakada idi a tiempo a mangipabuya iti Filipino a pelikula kas ti "Darna" ken ti nalatak a komediante, "Dolphy," ken dadduma pay a pelikula.

Adu dagiti Filipino idi ti mapan agbuya iti nasao pagsinean. Kaabay ti nasao a pagsinean ti Teri's Snack Shop a kukua da Teresita ken Cris Sevilla. Sabali lang ti Oda's 10 cents bread ken Hamada saimin a nalatak a panganan kadagidi a tiempo. Adda pay grocery home delivery ni George Guererro, maysa met laeng a sakada.

Da Quirino ken Lucia Paet

Nagtaraken ti pamilia Paet kadagiti dingnguen [kumporme dita], ken isuda met laeng ti agparti. No dadduma, pauragada ti partienda kadagiti karrubada. Saan la a dayta, nagmula pay dagitoy nga agasawa iti nagduduma ti klasena a nateng [ta idi a tiempo, maipalubos pay laeng ti agmula iti talon wenno daga a saanmo a tagikua].

Naparaburan da Quirino ken Lucia Paet iti sangapulo ket tallo nga ambisio, community-oriented nga annak:

Umuna, ti hanai daughter ni Teresita, nayasawa ken ni Clemente Fontanilla. Dua ti annakda ken tallo ti appokoda. Nagtrabaho ni Teresita iti Hawaii Planters Association.

Ni James ti maikadua ken nayasawa ken ni Kathleen. Tallo ti annakda ken lima ti appokoda.

Maikatlo ni Pricila ken nayasawa ken James Peros. Dua nga annak, dua nga appoko.

Ni Gloria ti maikapat ken nayasawa ken ni Ongolea Filo.

Maikalima ni Sally Paet.

Maikanem ni Lucille a nayasawa ken ni Larry Smith. Maysa ti anakda.

Ni Shirley Ponciano ti maikapito. Dua ti annakna.

Maikawalo ni Victoria, nayasawa ken Wayne Fukumoto. Dua met ti annakda.

Ni Rene Akina ti maikasiam, nayasawa ken ni Thomas Akina. Tallo ti annakda ken uppat ti appokoda. 

Maikasangapulo ni Teresita a nayasawa ken ni Gary Piquet. Maysa ti anakda.

Maikasangapulo ket maysa ni William Quirino Paet, Jr.

Ni Amelia ti maikasangapulo ket dua. Nayasawa ken ni Steven Lee. Dua ti annakda.

Ti inaudi ken maikasangapulo ket tallo isu ni Joseph Andrew Paet.

Mamati ken pabor da Quirino ken Lucia iti katolika nga edukasion para kadagiti annak. Nagbasa dagiti annakda iti Christ The King School ken St. Anthony High School. 

Ket tapno adda nayon a gastosen dagiti annakda iti eskuela, nagdalus

dagiti annakda kalpasan ti klase kadagiti classrooms, cafeteria,  banyo, ken dadduma pay iti uneg ti inaladan ti eskuela.

Kas nakairuaman a tradision ni Filipino, imbaon da Quirino ken Lucia dagiti annakda iti kolehio. Kalpasanna ti panagturposda, nagsapul iti trabaho tapno matulonganda ti nagannakda iti gastuen dagiti nabatbati pay a kakabsat nga agbasa iti kasta, amin nga annak da Quirino ken Lucia ket makaturpos iti kolehio.

Adda pay sabali a tradision dagiti ag-Paet. No tiempo ti Paskua, agtitipon amin a pamilia iti maymaysa a lugar. No adda man agindeg iti kaparanget nga isla wenno iti Mainland, mapanda iti naisangrat a pagtaengan a pagkikitaan, pagdadnonan ken pakaangayan ti okasion. Sangsangkamaysa ti pamilia a mangrambak iti Paskua.

Idi napan ni Monsignor Osmundo Calip iti Maui, pinalagipanna dagiti Filipino nangruna kada Quirino ken Lucia a nagatendar iti misa a dida lipatan dagiti nabati a kameng ti pamiliada iti Filipinas. Idi 1950, binukel ni Monsignor Calip ti Filipino Catholic Club.

Linagip ni Gloria Filo ti naragsak a panagkaduada ken ni Quirino. "Kanayonak nga itugot idi no adda sports event nga atendaranna, agbuya iti pasala ken uray pay agbuya ti pallot. No saan, tulongak nga agparti iti manok, baboy ken kalding."

Iti biang da Pricila ken Rene kunada: "Managsangaili da Tang ken Nang. Adu a tao ti umay iti balay. Pasangbayenmi ida. Pakanemmi ida. Maysa pay a kayat dagiti nagannakmi ket ti panagdaldalus saan la nga iti aglawlaw no di pay iti bukod a bagi. Kayatdakam' idi a kanayon a mapan makimisa ken impakitada kadakami ti kinaimbag. Managdisiplina ni Nanang ngem agpadada a nagayat a dumakkelkami a natudio."

Linagip pay ni Pricila a duada ken ni Sally ti nangkuyog ken ni Quirino a nagpa-Filipinas idi 1986 tapno agbakasion kalpasan ti naunday a panawen a nagindeg iti Hawaii. Naaramatna met laeng ti libre a round trip ticket-na kas paset ti nailanad iti kontrata idi naawis a napan nagtrabaho iti Hawaii idi 1946 ket dita ti nagrugianan ti pakasaritaanna a manipud Taleb agingga iti Maui.

Pimmusay ni Quirino idi Agosto 9, 1992.

.

.

.

.

.

QUIRINO OBRERO PAET:

Manipud Taleb Agingga iti Maui

Rudy Ram. Rumbaoa

ammuenpaydaytoysakada.blogspot.com

[nabulod dagiti ladawan a nausar]